Uitvoeren van de interventies

In tegenstelling tot mijn plan, heb ik ervoor gekozen de interventies te spreiden over verschillende lessen. Dit omdat het in de realiteit voor mijn lespraktijk niet haalbaar is om meerdere volledige lessen te spenderen aan deze interventies. Zo leek het mij zinvoller om elke les één interventie toe te passen, waardoor ik gerichter kan kijken naar de effecten. Ik heb de interventies steeds in twee klassen van de eerste graad uitgevoerd om de betrouwbaarheid te vergroten. Zo kon ik kijken welke factoren meespelen: groepsamenstelling, tijdstip van de dag, moment in de les...

10 maart 2025 - Check-in

De eerste les na de krokusvakantie startte ik met een check-in, waarvoor ik Figuur 5 gebruikte. Eerst mochten alle leerlingen met hun buren bespreken welke prent ze kiezen en waarom, omdat dit veiliger voelt dan klassikaal over gevoelens te spreken. Daarna overloop ik alle hondjes en vraag welke leerlingen welke prent hebben gekozen door hun hand op te steken. Ik geef aan dat een klassikale toelichting niet verplicht is, zodat ze zich veilig voelen.

Figuur 5:  Check-in met hondenfoto's. Overgenomen uit SEL Check-in: Puppies van teacherspayteachers, z.d. (https://www.teacherspayteachers.com/Product/SEL-Check-in-Puppies-6710700). Copyright z.d., teacherspayteachers. 

Mijn ervaring

Mijn persoonlijke indruk was dat leerlingen verbondenheid ervaren als ze merken dat sommige leerlingen hetzelfde hondje kiezen. De gevoelens benoemen lukt omdat de afbeeldingen zorgen voor een houvast, en leerlingen kunnen er een eigen interpretatie aan geven. Het is een laagdrempelige manier om alle leerlingen te betrekken na een vakantieperiode en ik kan ook vertellen hoe het met mij gaat. 

10 maart 2025 - Exit ticket

Aan het einde van een spellingsles, liet ik hen het 3-2-1-ticket uit Figuur 6 invullen om na te gaan of de leerlingen de lesinhoud hebben begrepen en om de leerstof te verankeren. De leerlingen mochten dit ticket afgeven bij het verlaten van de klas. 

Figuur 6. 3-2-1 ticket. Overgenomen uit Exit ticket: weet snel of je les haar doel bereikt van Klasse, 2018 (https://www.klasse.be/126690/doel-les-bereikt-meten-exit-ticket/). Copyright 2018, Klasse.

Mijn ervaring

Op de tickets kon ik lezen dat bij de meeste leerlingen de spellingsregels wel duidelijk waren, aangezien ze deze correct opschreven bij de drie dingen die ze geleerd hebben. Niet veel leerlingen hadden nog vragen, enkelen vroegen naar toelichting van uitzonderingen. 

Naar mijn ervaring is dit een handige tool voor de leerkracht om te controleren of leerstof begrepen is. Ook voor leerlingen is dit een bevestiging van hun competentie en een versterking van hun metacognitie. 

11 maart 2025 - Wisbordjes

Als afsluiter van een spellingsles liet ik de leerlingen woorden noteren op de notitie-app van hun iPad. Het nadeel hiervan is dat technologie niet altijd meteen doet wat je wil (batterij iPad is plat, pennetje werkt niet, iPad niet bij...). Dit heb ik snel opgelost door leerlingen met moeilijkheden op papier te laten werken. 

Mijn ervaring

Deze werkvorm is een actieve manier om te controleren of leerlingen de theorie kunnen toepassen. Ik tracht een veilige omgeving te creëren door leerlingen niet individueel aan te spreken op fouten, maar om ze zelf de fouten te laten verbeteren en zichzelf punten te geven. Ik had het gevoel dat leerlingen het fijn vonden om spelenderwijs met de leerstof om te gaan. 

11 maart 2025 - Actief onderwijs

Als afsluiter van een spellingsles organiseerde ik een loopdictee. Dit is een actieve werkvorm waarbij de leerstof spelenderwijs wordt ingeoefend. Aan de ene zijde van het sportveld hangt een tekst met woorden uit de geziene spellingsles. In duo's moeten de leerlingen de tekst van het blad overschrijven. Er is een loper en er is een schrijver, die mogen elkaar afwisselen. De loper loopt heen en weer en dicteert de tekst aan de schrijver. De groep die het snelst klaar is krijgt een extra punt, maar het echte doel is om woorden juist te schrijven. De woorden worden klassikaal verbeterd en groepjes krijgen punten voor juiste woorden. 

Mijn ervaring

Naar mijn mening is dit een erg leuke manier om actief leerstof in te oefenen. In vele groepjes werden woorden gedicteerd met de juiste benamingen van de geleerde woordtekens. Vele leerlingen vinden het competitie-element van deze werkvorm heel motiverend. Enkel merkte ik op dat enkele jongensduo's misbruik maakten van deze werkvorm door te beginnen ravotten op het sportveld. Dit zou ik in de toekomst kunnen vermijden door de duo's zelf samen te stellen.

12 maart 2025 - Denkstappenplan

Het denkstappenplan heb ik gebruikt aan het begin van een leesles waarbij de leerlingen zelfstandig moesten werken. Het denkstappenplan biedt een houvast over verschillende lesuren heen. Klassikaal vullen we de verschillende stappen in. Leerlingen kunnen gaandeweg telkens reflecteren of ze goed bezig zijn, of ze hulp nodig hebben en nadien kijken ze of ze hun werk goed hebben aangepakt. 

Mijn ervaring

Deze aanpak vraagt redelijk wat tijd en aandacht van de leerlingen. Naar mijn ervaring heeft deze methode uiteindelijk wel zijn vruchten afgeworpen, aangezien ik aan de start van het tweede lesuur niet opnieuw moest herhalen wat ik van de leerlingen verwachtte. Als ik deze methode vaker zou toepassen, zou ik uiteindelijk van leerlingen kunnen verwachten het denkstappenplan zelfstandig in te vullen tijdens mijn uitleg, uitgaande van de zone van naaste ontwikkeling. 

13 maart 2025 - Brein-boek-buur-baas

Aan het begin van een leesles startte ik met het toelichten van de methode Trek-je-plan uit Figuur 7. Leerlingen moeten tijdens deze les zelfstandig werken. Ik moedig leerlingen aan om hun plan te trekken door eerst hun brein te gebruiken, als dat niet lukt het antwoord te zoeken in het denkstappenplan, hun boek of op hun iPad, daarna pas een buur te bevragen en pas als laatste stap de leerkracht.

Mijn ervaring

Naar mijn ervaring helpt deze methode om leerlingen zelfredzamer te laten werken aan zelfstandige taken. Als leerlingen toch te snel vragen stellen, kan ik erop wijzen dat ze eerst voorgaande stappen moeten doorlopen. Het helpt ook dat Figuur 7 visueel zichtbaar is op het bord. 

Figuur 7. Trek-je-plan methode. Overgenomen uit Trek-je-plan: poster voor zelfsturing in de klas van Klasse. 2019 (https://www.klasse.be/195053/zelfsturing-posters-trek-je-plan/). Copyright 2019, Klasse. 

13 maart 2025 - Ondersteuning door assistent

Op basis van de punten van een grammaticatoets, heb ik de leerlingen gekoppeld aan een partner door een letter bovenaan de toets te schrijven. Leerlingen met dezelfde letter vormden een duo. Zo kon een leerling met een sterke score een leerling die nog extra ondersteuning nodig heeft helpen bij het verbeteren van de toets. 

Mijn ervaring

Wat mij opviel, is dat de instructie zeer uitgebreid is en veel stappen omvat (partner zoeken, verbeteren a.d.h.v. trek-je-plan-methode, zelfevaluatie invullen...). In de toekomst zou ik dit kunnen structureren door de stappen visueel te maken. Op het moment dat leerlingen hun partner moeten zoeken, lijken ze wat terughoudend. Misschien vinden ze het lastig om hun score te tonen aan een klasgenoot? Volgende keer zou ik niet vertellen aan leerlingen waarom ze gekoppeld worden aan een bepaalde klasgenoot, om dit onveilige moment te vermijden. Ook verloopt het zoeken van de partners chaotisch en duurt het te lang. Tijdens het verbeteren merk ik op dat leerlingen met goede scores niet altijd in staat zijn om goede uitleg te geven 

14 maart 2025 - Post-it: vragen parkeren

Deze interventie heb ik uitgevoerd in een klas waarin een aantal leerlingen moeite hebben met impulscontrole. Aan het begin van een nieuwe les met een lange instructie, gaf ik aan alle leerlingen een post-it. Daarbij vertelde ik hen dat er een lange instructie volgt. Als er vragen zouden opkomen tijdens deze instructie, mogen ze deze opschrijven. Vele van hun vragen zullen gaandeweg al beantwoord worden. Vragen die niet beantwoord worden, mogen leerlingen stellen tijdens het vragenmoment na de instructie. Vragen die niet relevant zijn voor deze les, mogen leerlingen na de les stellen.

Mijn ervaring

Ik merkte op dat minder leerlingen vragen door de klas riepen en zich beter konden focussen op de instructie. Ook zorgt deze interventie ervoor dat leerlingen die anders de instructie onderbreken minder worden gestigmatiseerd. Deze methode kan ook escalatie van mijn eigen emotieregulatie vermijden.

17 maart 2025 - Spel Openhartig

De leerlingen worden in willekeurige groepen gedeeld. In deze groepjes krijgt elke leerling één kaart die door hemzelf als door de andere leerlingen van de groep beantwoord mogen worden. Ik heb op voorhand een aantal kaarten geselecteerd. Het is de bedoeling dat er een interactief en dynamisch gesprek op gang komt om elkaar beter te leren kennen. 

Mijn ervaring

In sommige groepen ontstonden fijne gesprekken, maar in andere groepen voelde niet iedereen zich veilig om zichzelf bloot te geven. Ik had kunnen overwegen om de leerlingen zelf groepen te laten maken, maar heb bewust gekozen voor willekeurig samengestelde groepen, omdat leerlingen dan ook andere kinderen wat beter kunnen leren kennen. 

Wat ik zelf fijn vond aan deze werkvorm, was dat ik bij alle groepen even kon aansluiten en ook wat over mezelf kon prijsgeven. Zo heb ik aan de leerlingen verteld dat ik al eens uit een vliegtuig ben gesprongen en dat ik eigenlijk niet zo goed hoor aan één kant. 

18 maart 2025 - Muren prikkelarm maken

Zoals je in enkele filmpjes kan zien, hangen sommige muren van klassen vol met prenten en decoratie. Ik ben zelf iemand die ervan houdt dat de klas netjes is, maar sommige van mijn collega's hebben een andere stijl. Aangezien leerlingen van de eerste graad bij ons een eigen klaslokaal hebben, passeren daar enorm veel leerkrachten. Zo zijn er leerkrachten die graag vanalles aan de muren hangen. Af en toe hang ik alles weer recht in het klaslokaal en haal ik prenten van de muur, maar dat vind ik lastig omdat ik zeker geen collega's op de tenen wil trappen.

Mijn ervaring

Ik ben ervan overtuigd dat een prikkelarme klas voor sommige leerlingen met concentratiemoeilijkheden zijn voordelen biedt. Ik merk op dat ik onrustig wordt van een chaotisch uitziend lokaal. Ik zie ook dat sommige leerlingen die dichtbij het prikbord zitten, staren naar prenten. Ik ben van mening dat functionele aankleding aan de muren wél kan. 

Bijlage: filmpjes van interventies

*Er werd steeds toestemming gevraagd aan de leerlingen voor het maken van de filmpjes.